ساختمان داخلي اين شير اينگونه است كه مايع از نقطه ورود به شير تا خروج از آن °180 تغيير جهت مي‌دهد. متناسب بودن تعداد هر دسته شير با حجم خروج مايع، كار تنظيم مقدار جريان را با دست آسان مي‌سازد. شير كروي globe مي‌تواند برون ساقه اي – درون ساقه اي – متحرك يا ثابت باشد.
1 – جهت جريان سيال برخلاف شير كشويي تغيير میکند.
2 – تغيير جهت جريان سيال ايجاد تلاطم مي نمايد.
3 – تلاطم ، افت فشار را افزايش مي دهد.
4 – در شير كروي افت فشار بيشتر از شير كشويي است.
5 – نشيمنگاه در شير كروي موازي جهت جريان مايع است در صورتي كه در شير كشويي عمود بر جهت جريان می‌باشد.
6 – در شير كروي به محض قطع اتصال صفحه انتهايي ساقه و نشيمنگاه سيال كاملاً جريان مي‌يابد.
7 – در شير كروي فرسودگي اصطحكاك خيلي كمتر از شير كشويي است.
8 – اگر شير كروي باز بماند سائيدگي در قسمتهاي ديسك يكسان است درحاليكه در شير كشويي آن قسمت كه در معرض سيال است بيشتر فرسوده میشود.
عناصر کنترل نهایی زیادی وجود دارند که برای کنترل جریان سیال بکار میروند. این عناصر میتوانند به اشکال مختلفی مثل پمپهای اندازهگیری، دمپرها، پرههای فن یا حتی تنظیمکنندههای سرعت موتور باشند اما رایجترین عنصر کنترل نهایی، شیر کنترل است.
شیر کنترل، همانند یک مقاومت متغیر عمل میکند و افت فشاری در خط لوله ایجاد میکند که به آن گلوگاه یا کنترل دریچه گفته میشود. اغلب شیرهای کنترل، به‌منظور کنترل دریچه، درصد مشخصی باز میشوند اما هنگامیکه جریان قطع میشود، شیر کنترل باید قادر باشد شرایط کاملاً بسته را فراهم آورد.
یادآوری میشود که موضوع شیرهای کنترل و رفتار سیال عبوری از آن، خودش یک علم شده است. کتابهای زیادی توسط سازندگان شیر و انتشارات مستقل، تألیف شده است که تمامی جنبههای ساخت شیر، مشخصات شیر، رفتار سیال، اندازه شیر، نویز شیر و غیره را میپوشاند. بنابراین باید کاملاً درک شود که این مجموعه، تنها مقدمهای بر موضوع است.
در اکثر دستگاه‌های کنترل، شیر کنترل، بیشتر از سایر اجزاء، در معرض شرایط شدید، دما، فشار، خوردگی و آلودگی قرار دارد، اما باید حداقل مقدار تعمیرات بر روی آن انجام شود و جریان سیال پروسه را کنترل کند.
شکل 1، یک شیر کنترل نیوماتیکی را نشان میدهد. توجه شود که شیر کنترل از دو جزء عمده تشکیل میشود: بدنه شیر(Valve Body) و اکچویتور(Actuator) . این نوع شیر، از نوع شیرهای Sliding Stem است (گروههای دیگر شیرها، از نوع شیرهای با محور چرخان(Rotary Shaft) میباشند).
عملکرد شیر کنترل، نسبتاً ساده است. اعمال فشار هوا به بالای دیافراگم قابل ارتجاع، نیرویی در جهت پایین ایجاد میکند. این نیرو، میله(Stem) شیر را به طرف پایین، خلاف جهت عمل فنر مهارکننده، حرکت میدهد. این حرکت تا آنجا ادامه مییابد که پلاگ(Plug) به جایگاه(Seat) برسد یا نیروی در جهت بالای فنر (و فشار سیال عبوری، اگر شیر در سرویس است) با نیروی در جهت پایین اکچویتور(Actuator) برابر شود. در این نقطه، جایگاه شیر، حرکت را متوقف میکند.
انتخاب شيرهاي كنترل، قبلاً بر مبناي پارامترهاي اوليه اي نظير کلاس فشار، دامنه جريان افت فشار و … بود ولي اکنون تاکيد بر هزينه ها می‌باشد بنابراين شيرهاي كنترل بايد ازلحاظ هزينه هاي اوليه و هزينه هاي تعميراتي مناسب باشند ضمن اينكه مي‍بايست خواص كنترلي خوبي داشته باشند. پارامترهاي ثانويه در انتخاب شير كنترل شامل نشتي‍هاي مجاز، خصوصيات جرياني، دما، لزجت و سايش مي‍باشد. همچنين بايد مسئله نويز را در نظر گرفت و نيز بايد محرك مناسب انتخاب گردد و نياز به موقعيت دهنده شير مشخص گردد. شيرهاي Rotary ازلحاظ هزينه و همچنين عملكرد، مزايايي را نسبت به شيرهاي خطي از خودشان نشان دادند. شيرهاي Rotary داراي دامنه محدودتر فشار و دما نسبت به شيرهاي Globe مي‍باشند.
